Kirkpatrick Değerlendirme Modeli
Uygulamada ve planlamada eğitim etkililiğini sağlmak için izlenmesi gereken 10 adım:
Eğitimi Değerlendirmeye Neden İhtiyaç Duyulur?
Kirkpatrick 4 Aşamalı Değerlendirme Modeli
Kirkpatrick değerlendirme modeli bu dört aşamadan oluşur: Tepki(Reaction), Öğrenme(Learning), Davranış(Behaviour), Sonuçlar(Results)
Her bir aşama önemlidir ve diğer aşamaya etki eder. Bir aşamadan diğer aşamaya geçtikçe süreç zorlaşır ve daha zaman alıcı olur. Burada önemli olan ise aşamların hiçbiri basitçe atlanılmaması.
1. Aşama: Tepki(Reaction)
Temel olarak katılımcıların programa gösterdikleri tepkidir. Müşteri tatminin ölçümü olarak da adlandırılabilir. Burada önemli olan sadece tepki oluşması değil, pozitif bir tepki oluşmasıdır. Eğer katılımcılar olumlu tepkilerde bulunmazsa muhtemelen öğrenmek için güdülenmeyecekler. Olumlu tepkiler öğrenmeyi garanti etmez ancak olumsuz tepkiler muhtemelen öğrenmenin ortaya çıkışını engelleyecektir. Tepkileri belirlemek için anket, görüşme ve smile sheets gibi araçlar kullanılabilir. Bu araçlardan maksimum düzeyde verim almak için;
2. Aşama:Öğrenme(Learning)
Katılımcıların program sonunda tutumlarını değişmesi, bilgilerinin artması ve/veya yeterliklerinin gelişmesidir.
Katılımcıların tepkisini ölçmeye göre bu aşama daha zor ve zaman alıcıdır. Aşağıdaki maddeler öğrenmeyi değerlendirmek için yol gösterici olabilir.
3. Aşama:Davranış(Behaviour)
Bu aşamayı ölçmek için birinci ve ikinci aşamanın atlanması ciddi bir hatadır. Davranışta değişimin meydana gelmesi için 4 durum gereklidir.
4. Aşama: Sonuçlar(Results)
Bu aşama şunları içerir; ürünün artması, kalitenin yükselmesi, maliyetin düşmesi, ciddi ve sık olan kazaların azalması, satışların yükselmesi, turnover oranın azalması ve yüksek kar.
Bu aşamayı değerlendirebilmek için ağaşıdaki öneriler kullanılabilir.
Kaynak: Donald L. Kirkpatrick and James D. Kirkpatrick. (2006) Evaluating training programs: the four levels
- İhtiyaçların Belirlenmesi
- Amaçların Yazılması
- İçeriğin Belirlenmesi
- Hedef Kitlenin Seçimi
- Eğitim Programının Yapılması
- Olanakların Sağlanması
- Eğitimenin Seçimi
- Görsel-İşitsel Araçların Seçimi ve Hazırlanması
- Program Koordinasyonu
- Programın Değerlendirilimesi
Eğitimi Değerlendirmeye Neden İhtiyaç Duyulur?
- Eğitim departmanın şirketin amaç ve hedeflerine nasıl katkıda bulunduğunu göstererek bütçesini ve ve varlığını haklı çıkarmak
- Eğitim programlarına devam edilip edilmeyeceğine karar vermek
- Gelecekteki eğitim programları için bilgi sağlamak
Kirkpatrick 4 Aşamalı Değerlendirme Modeli
Kirkpatrick değerlendirme modeli bu dört aşamadan oluşur: Tepki(Reaction), Öğrenme(Learning), Davranış(Behaviour), Sonuçlar(Results)
Her bir aşama önemlidir ve diğer aşamaya etki eder. Bir aşamadan diğer aşamaya geçtikçe süreç zorlaşır ve daha zaman alıcı olur. Burada önemli olan ise aşamların hiçbiri basitçe atlanılmaması.
1. Aşama: Tepki(Reaction)
Temel olarak katılımcıların programa gösterdikleri tepkidir. Müşteri tatminin ölçümü olarak da adlandırılabilir. Burada önemli olan sadece tepki oluşması değil, pozitif bir tepki oluşmasıdır. Eğer katılımcılar olumlu tepkilerde bulunmazsa muhtemelen öğrenmek için güdülenmeyecekler. Olumlu tepkiler öğrenmeyi garanti etmez ancak olumsuz tepkiler muhtemelen öğrenmenin ortaya çıkışını engelleyecektir. Tepkileri belirlemek için anket, görüşme ve smile sheets gibi araçlar kullanılabilir. Bu araçlardan maksimum düzeyde verim almak için;
- Ne öğrenmek istediğini belirle
- Tepkileri sayısallaştıabilecek bir form tasarımla
- Yorumların ve önerilerin yazılmasını teşvik et
- Geribildirim sağla
- Cevaplarda açık ol
- Kabul edilebilir standartlar geliştir
- Geliştirilen standartlara karşı oluşan tepkileri ölç
- Tepki sonuçlarını açıkla
2. Aşama:Öğrenme(Learning)
Katılımcıların program sonunda tutumlarını değişmesi, bilgilerinin artması ve/veya yeterliklerinin gelişmesidir.
Katılımcıların tepkisini ölçmeye göre bu aşama daha zor ve zaman alıcıdır. Aşağıdaki maddeler öğrenmeyi değerlendirmek için yol gösterici olabilir.
- Kontrol grubu kullanılması
- Ön test ve son tes kullanılması
- Artan yeterliklerin değerlendirilmesi (performans testinin kullanılması)
- Yüzde yüz cevaplama olması
- Doğru bir eylemde bulunmak için değerlendirme sonuçlarının kullanılması
3. Aşama:Davranış(Behaviour)
Bu aşamayı ölçmek için birinci ve ikinci aşamanın atlanması ciddi bir hatadır. Davranışta değişimin meydana gelmesi için 4 durum gereklidir.
- Kişide istek olmalı
- Kişi ne yapabileceğini ve nasıl yapacağını bilmeli
- Uygun çalışma ortamı sağlanmalı
- Değişim için kişi ödüllendirilmesi
- Kontrol grubunun kullanılması
- Davranışta değişiklik meydana gelmesi için zaman verilmesi
- ön test ve son test yapılması
- Katılımcılarla, onların patronlarıyla veya astlarıya anket veya görüşmey yapılması
- 100'lük değerlendirmek modeli kullanılması
- Uygun zamanlarda değerlendirmenin tekrar yapılması
- Faydalarına karşı maliyetinin de düşünülmesi
4. Aşama: Sonuçlar(Results)
Bu aşama şunları içerir; ürünün artması, kalitenin yükselmesi, maliyetin düşmesi, ciddi ve sık olan kazaların azalması, satışların yükselmesi, turnover oranın azalması ve yüksek kar.
Bu aşamayı değerlendirebilmek için ağaşıdaki öneriler kullanılabilir.
- Kontrol grubunun kullanılması
- Sonuçların başarılması için zaman verilmesi
- Ön tes ve son test kullanılması
- Uygun zamanda ölçmeye devam edilmesi
- Faydalarına karşı maliyetinin de düşünülmesi
- Sonuçlarda tatmin edici olunması
Kaynak: Donald L. Kirkpatrick and James D. Kirkpatrick. (2006) Evaluating training programs: the four levels
ROI (Return On Investment) Yatırım Getirisi
1996'da Jack J. Phillips tarafından geliştirilen bu yaklaşım, Donald Kirkpatrick'in 1959'da geliştirdiği 4 aşamalı modelin direk olarak ROI'ye odaklanmadığını savunur. Son aşama, turnoverın azalmasından ve maliyetlerin düşmesinden bahsedebileceğini fakat parasal bir değere dönüştürülmesinden bahsetmediğini belirtir. Phillips'e göre yatırıma değer katmak için programın finansal faydaları ile uygulama maliyetinin karşılaştırmasını gerektiğini söyler. Sonuçlar olan son aşamadaki verileri finansal bir değere dönüştürür ve Kirkpatrick'in modeline ekleme yaparak 5. aşamayı oluşturur.
CIPP Model
Stufflebeam’in değerlendirme modeli program hakkında karar verme yetkisine sahip kişilere hizmet etmek için geliştirilmiştir. Stufflebeam’e göre değerlendirme sürecinde yetkililerin programla ilgili dört alanda karar vermesi gerekir. Bunlar; planlama ile ilgili kararlar, yapılaştırma ile ilgili kararlar, yürütme ve uygulama ile ilgili kararlar ve yeniden düzenleme ile ilgili kararlardır. Bu dört farklı karar aşamasının her biri için uygun değerlendirme türü tavsiye edilmektedir. Bunlar bağlam(context), girdi (input), süreç (process) ve üründür (product). Bu model bu dört öğenin baş harflerinin bir araya gelmesiyle CIPP modeli olarak da anılmaktadır ve bu dört öğe modelin kalbini oluşturmaktadır.
Kaynaklar:
Jack J. Phillips (1996) Measuring ROI The Fifth Level of Evaluation, Technical & Skills Training
Popham, James W. (1988) Educational Evaluation
Aközbek, Aylin (2008) Lise I. Sınıf Matematik Öğretim Programının CIPP Değerlendirme Modeli ile Öğretmen ve Öğrenci Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi)
Jack J. Phillips (1996) Measuring ROI The Fifth Level of Evaluation, Technical & Skills Training
Popham, James W. (1988) Educational Evaluation
Aközbek, Aylin (2008) Lise I. Sınıf Matematik Öğretim Programının CIPP Değerlendirme Modeli ile Öğretmen ve Öğrenci Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi)